پیش‌بینی استفاده ناسالم از گوشی هوشمند براساس ابعاد سرشت و منش در نوجوانان با میانجی‌گری حساسیت بین‌فردی

,وطن پور, شبنم; خاقانی فرد, میترا; آزادیکتا, مهرناز

doi:10.22075/jcp.2024.33997.2886

پیش‌بینی استفاده ناسالم از گوشی هوشمند براساس ابعاد سرشت و منش در نوجوانان با میانجی‌گری حساسیت بین‌فردی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ کارشناسی ارشد روانشناسی شخصیت، گروه روانشناسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

² استادیار، گروه آموزش مددکاری اجتماعی، واحد روانشناسی و سلامت اجتماعی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³ دانشیار، گروه روانشناسی، واحد اسلام‌شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

10.22075/jcp.2024.33997.2886

چکیده

چکیده

مقدمه: همگام با گسترش اینترنت، برنامه های کاربردی متنوع و بازیهای برخط، مشکلات مرتبط با استفاده از گوشی هوشمند نیز افزایش یافته است. استفادۀ ناسالم از گوشی هوشمند نوعی اعتیاد محسوب میشود و شناسایی عوامل خطر پیش بینی کنندۀ این رفتار اعتیادی باعث تبیین دقیق تر رفتار نوجوانان در کاربرد این ابزار می شود. هدف از پژوهش حاضر پیش بینی استفادۀ ناسالم از گوشی هوشمند براساس ابعاد سرشت و منش در نوجوانان با میانجیگری حساسیت بین فردی بود.

روش: 385 نوجوان (207 دختر و 178 پسر) در شهر تهران با استفاده از نمونه گیری در دسترس انتخاب شده و به فرم کوتاه پرسشنامه سرشت و منش (56-TCI)، پرسشنامۀ حساسیت بینفردی بویس و پارکر (IPSM) و مقیاس اعتیاد به گوشی هوشمند (SAS) پاسخ دادند.

یافته ها: در این پژوهش دو مدل فرضی مورد آزمون قرار گرفت؛ مدل اول که در آن حساسیت بینفردی اثر مؤلفه های سرشت را بر استفادۀ ناسالم از گوشی هوشمند واسطه‌گری میکرد و مدل دوم که مبتنی بر مؤلفه های منش بود. ارزیابی مدلهای فرضی پژوهش با استفاده از شاخصهای برازندگی نشان داد که هر دو مدل با اعمال برخی اصلاحات برازش پیدا کردند. در مدل مربوط به عوامل سرشت، نوجویی و پشتکار اثر مستقیم و آسیب پرهیزی و پاداش وابستگی اثر غیرمستقیم بر استفادۀ ناسالم از گوشی هوشمند داشتند. در مدل مربوط به منش، همکاری اثر مستقیم و خودراهبری اثر مستقیم و اثر غیرمستقیم بر استفادۀ ناسالم از گوشی هوشمند داشت. در مجموع نتایج نشان داد که عوامل شخصیتی سرشت و منش با واسطه گری حساسیت بین فردی میتوانند استفاده ناسالم از گوشی هوشمند در نوجوانان را پیش بینی کنند.

نتیجه گیری: یافته های این پژوهش در کنار حمایت از مدل‌های فرضی پژوهش برای استفادۀ ناسالم از گوشی هوشمند، چهارچوب مناسبی برای سبب شناسی این پدیدۀ رایج در نوجوانان ارائه میدهد. در حوزۀ پیشگیری و درمان نیز خروجی های مدل به درک علل پدیدآیی و پایداری این پدیده روان‌شناختی کمک کرده و زمینه طراحی مداخلات پیشگیرانه و تمرکز بر متغیرهای مؤثر بر بهبود تنظیم شناختی، هیجانی و رفتاری نوجوانان را فراهم میسازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

تخصصی

عنوان مقاله [English]

Prediction of Problematic Smartphone use Based on Temperament Dimensions in Adolescents with the Mediation of Interpersonal Sensitivity

نویسندگان [English]

Shabnam Vatanpoor ¹
Mitra Khaghani Fard ²
Mehrnaz Azadyekta ³

¹ Master of Science in Personality Psychology, Department of Psychology, South Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

² Assistant Professor, Department of Social Work Education, Psychology and Social Health Unit, Islamic Azad University, Tehran, Iran

³ Associate Professor, Department of Psychology, Islamshahr Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Abstract

Introduction: The present study aimed at predicting the problematic smartphone use in young adolescents based on the dimensions of temperament and character with the intervening variable of interpersonal sensitivity.
Method: To this end, 385 young adolescents (207 females and 178 male) were selected using available sampling in Tehran and were asked to answer the abridged Temperament and Character Inventory (TCI-56), Boyce and Parker Interpersonal Sensitivity Questionnaire and Smartphone Addiction Scale (SAS).
Results: Two hypothetical models were tested in the study: in the first model, the interpersonal sensitivity mediated the effects of temperament factors on problematic smartphone use; and the second model was based on character factors. Recruiting fitness indices, evaluation of the hypothetical models revealed that both models, if modified, would gain momentum fit. In the model of temperament factors, innovation and persistence had a direct effect, and harm avoidance and dependence reward had an indirect effect on problematic smartphone use, respectively. In the character model, cooperation had a direct effect and self-directedness had both direct and indirect effects on problematic smartphone use.
Conclusion: Overall, the results revealed that the personality factors of temperament and character could predict the problematic smartphone use in young adolescents through the mediation of interpersonal sensitivity. Supporting the hypothetical research models for problematic smartphone use, findings of the study provide a suitable framework for the pathology of this common phenomenon in young adolescents.

کلیدواژه‌ها [English]